Od samego początku instalacji systemu komunistycznego środowiska akademickie starały się walczyć o autonomię dla uniwersytetów, ale głównie tak, aby nie stracić szansy na karierę akademicką. Władze komunistyczne starały się podporządkować sobie uczelnie, niezbędne do realizacji formowania nowego, socjalistycznego człowieka. System tytularny centralnie zarządzany, kontrolowany, nadzorowany, znakomicie do realizacji tego celu się nadawał.
Mimo rzekomego obalenia komunizmu, nadal ten system w sektorze akademickim funkcjonuje, można rzec – porusza się po torach ustawionych przez instalatorów systemu komunistycznego i co więcej, nawet werbalni antykomuniści walczą o to, aby te tory czasem nie zostały przestawione. Czasem można odnieść wrażenie, że o obronę tych akademickich torów walczą bardziej zdecydowanie, niż o niepodległość.
Walka ta w sferze publicznej uwidacznia się na gruncie walki o autonomię uniwersytetów. Uczelnie jednak ani nie zostały zdekomunizowane, ani należycie zlustrowane, więc o co chodzi ? O autonomię dla skomunizowanego moralnie i intelektualnie środowiska z tajnymi i jawnymi współpracownikami systemu kłamstwa, często nadal na stanowiskach decydenckich ?
Uczelnie, środowisko akademickie, szerzej system akademicki, przestrzeń akademicka, nie zostały oczyszczone z komunistycznego brudu. Same – autonomicznie – nie są zdolne do samooczyszczenia. Tym samym i inne sektory państwa nie do końca można oczyścić. Jak źródło dostarcza zanieczyszczeń, to i rzeka aż do ujścia może być zanieczyszczona, tym bardziej jeśli jest uregulowana/wybetonowana.
Także regulacje prawne i beton akademicki znakomicie bronią środowisko akademickie przed samooczyszczeniem.
Uczelnie np. mają autonomię w zakresie wydawania dyplomów, ale niejednokrotnie kadry bez twarzy i kręgosłupa korzystają z tej autonomii na złe, wydając lipne dyplomy bez większej wartości. Uczelnie mają autonomię w zakresie rekrutacji nowych kadr, ale nieraz korzystają z niej źle, zatrudniając na etatach kiepskich pracowników, w ramach ustawianych na nich ‚(pseudo)konkursów.
Uczelnie mogą autonomicznie powoływać rektorów w ramach konkursów, ale wolą wybierać samych swoich, często tych, którzy od studenta spędzają całe swe życie akademickie na tej samej uczelni.Tak było w poprzednich wyborach i będzie zapewne w tegorocznych.
Sami swoi wybierają sobie swojego, aby im szkody nie wyrządził. Nepoci wybierają nepotę, bo to daje im gwarancję, że nepotyzmu nie zlikwiduje, wieloetatowcy wybierają wieloetatowcę, bo to daje im gwarancję utrzymania wielotetowości, plagiatorzy wybierają plagiatora, bo to daje im gwarancję, że plagiaryzm nie zostanie zlikwidowany/ukarany itp.
Rektorzy mogą pochodzić z rzeczywistego, nieustawionego, konkursu, ale tego patologiczne środowiska akademickie nie chcą za żadne skarby. Jeszcze by taki zaczął likwidować patologie, zwalczać ustawiane konkursy, nepotyzm, plagiaty i jak to by się dla wielu skończyło ?
Rektorzy przed kilkunastu laty mogli zmienić na dobre system nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce, ale niejako zrezygnowali z autonomii im przysługującej i skierowali się do prezydenta-choć nie magistra – aby ich w tym dziele wyręczył i system nadal pozostał zły. Protestów nie było, więc środowisko akademickie chyba tak naprawdę nie chce być autonomiczne. Utrzymywane jest nadal upolitycznienie nauki, awansu naukowego. Profesorów uczelnianych wręcz pogardliwie nazywa się ‚podwórkowymi’, a prestiż ma przysługiwać tym, którzy są obdarzani profesurą przez prezydenta na drodze jednak upolitycznionej, podobnie (choć może mniej) jak w czasach komunistycznych.
O stopniach, tytułach winny decydować autonomicznie uczelnie, ale do tej autonomii jakby nie miały zaufania. Poniekąd słusznie, bo nieoczyszczone, patologiczne środowisko, generuje nie tylko etaty, ale i awanse niejednokrotnie na podstawie kryteriów pozamerytorycznych.
Teoretycznie mogą powstawać autonomicznie prawdziwe historie uczelni, ale praktycznie nie powstają, bo etatowi naukowcy takich historii nie chcą/nie potrafią napisać. Autonomicznie pisane są historie zakłamane, bo uniwersytety niejako abdykują z naczelnej swojej funkcji – poszukiwania prawdy.
Zresztą wzorcowa dla innych uczelnia, matka innych uczelni – Uniwersytet Jagielloński, na kolejny swój jubileusz roku 2000 usunął ze statutu zapis, że Uniwersytet to korporacja nauczanych i nauczających, poszukujących wspólnie prawdy, jakby zdając sobie sprawę, że czego jak czego, ale prawdy to znać nie chce, szczególnie tej, która dotyczy uniwersytetu i niewygodnych tematów.
Z moich doświadczeń na UJ wynika, że u schyłku PRL autonomia UJ była ograniczona m.in. przez mgr Michała Ługanowskiego – Naczelnika Departamentu Badań i Studiów Uniwersyteckich i Ekonomicznych w Warszawie,któremu rektor UJ przedkładał moje grube teczki akademickie nagromadzone w latach 80-tych. Dla mnie moja teczka kończyła się na początku roku 80-tego, a potem nastąpił koniec autonomicznej [?] historii, co najwyżej historia toczyła się pod nadzorem i na uwięzi magistrów [choć niekoniecznie magistrów] „Ługanowskich”.
Rektor widocznie był podporządkowany takiemu magistrowi. Jak wskazują moje działania [https://nfapat.wordpress.com/category/sprawa-jozefa-wieczorka/] na rzecz ujawnienia tego co zostało utajnione, także w III RP, to podporządkowanie nadal nie ustąpiło. Może mgr Ługanowski już nie pracuje, może nawet nie żyje, może nie ma już tego Departamentu, ale uwięzienie nadal jest ! Mimo upływu lat, a nawet wieków, UJ nie zdołał odzyskać autonomii i nawet odnosi się wrażenie, że nie ma takiego zamiaru. Inspirowany niezbyt jeszcze odległą przeszłością, tworzy przyszłość, nadal na uwięzi.
To samo dotyczy innych uczelni zrodzonych z krakowskiej matki rodzicielki.
Mamy nową sytuację, mamy nawet w tym roku wybory nowych władz akademickich, ale czy to zmieni cokolwiek w zakresie samoograniczenia autonomii uczelni ?
Czy budzące się polskie społeczeństwo obywatelskie pomoże uczelniom, aby wróciły do funkcji, do której zostały powołane – aby stały się autonomicznymi ośrodkami poszukiwania prawdy?
